Szempliński Zygmunt, pseud.: Jan Warecki, Klinga, S. Klinga, Stanisław Klinga, St. K., Z.S., Z.Sz., wspólnie ze Stanisławem Gryziewiczem: Stanisław Neczaj (1900–1967), statystyk, sowietolog, publicysta.
Ur. 11 II w Andrzejówce koło Krasnego (pow. jampolski) w gub. podolskiej, był synem Stanisława, zarządcy majątku, i Stanisławy Wandy z Prószyńskich.
Od r. 1908 uczył się S. w ośmioklasowym gimnazjum filologicznym w Niemirowie. Należał wtedy do miejscowej filii Organizacji Postępowo-Niepodległościowej Młodzieży Polskiej na Rusi; w l. 1917–18 był jej kierownikiem. Po maturze zdanej w r. 1918 przyjął 21 XI t.r. w Kijowie obywatelstwo polskie. W styczniu 1920 przybył do Warszawy i wstąpił do WP, w którym objął stanowisko referenta oświatowego. Podczas wojny polsko-sowieckiej t.r. służył od 14 V w 7. komp. 21. pp i brał udział na froncie litewsko-białoruskim w bitwie pod Skidlem oraz w walkach w okolicach Białegostoku. Trafił do niewoli i 28 VII został internowany w Mińsku, a następnie w Morszańsku w gub. tambowskiej, gdzie pracował w kopalni torfu. Zwolniony po traktacie ryskim, wrócił w sierpniu 1921 do kraju i w okresie 3–23 IX t.r. przebywał w przejściowym obozie dla powracających jeńców w Dęblinie. Podjął ponownie służbę w 21. pp, pracując od 24 IX w kancelarii jego 4. komp., a od 20 I 1922 5. komp. Dn. 9 II (lub 9 III) t.r. został urlopowany z wojska i 10 XII 1923 przeniesiony do rezerwy w stopniu podporucznika.
Od r. 1923 studiował S. na Wydz. Nauk Społecznych i Politycznych Wolnej Wszechnicy Polskiej w Warszawie pod kierunkiem Zofii Daszyńskiej-Golińskiej i Adama Pragiera. Należał do Związku Niezależnej Młodzieży Socjalistycznej oraz wchodził w skład zarządu uczelnianej Bratniej Pomocy. Równocześnie od 1 VII t.r. do 30 IX 1925 był zatrudniony w Wydz. Handlu Zagranicznego Głównego Urzędu Statystycznego (GUS), w którym z czasem objął funkcję kierownika. W okresie 16 XI 1925 – 6 III 1926 pracował w dziale statystycznym Biura Zajazdów Samorządu Ziemskiego; opracował wtedy ankietę o finansach gminnych oraz część informacyjną do samorządowego kalendarza, a także zastępował sekretarza redakcji gazety „Samorząd”. Od 5 IV 1927 był zastępcą, a potem kierownikiem Referatu Związków Zawodowych w Min. Pracy i Opieki Społecznej, gdzie opracowywał dane statystyczne na temat polskich związków zawodowych. T.r. ukończył studia i 15 XII uzyskał dyplom na podstawie pracy Pieniądz i skarb w Związku Socjalistycznych Radzieckich Republik 1918–1924 r. („Prawo i Ekon. Roczn. Wydz. Nauk Społ. i Polit.” R. 1: 1928/9, wyd. osobne, Wil. 1929). W l. 1927–9 był starszym asystentem na seminarium skarbowości Pragiera. Opublikował artykuły: Związki zawodowe w Polsce 1925–1927 („Statystyka Pracy” T. 8: 1929, wyd. osobne jako Związki zawodowe w Polsce 1925–1927. Wstęp historyczny, W. 1929) oraz Prasa zawodowa w Polsce 1925–1927 (tamże, wyd. osobne, W. 1929).
Od 1 V 1929 pracował S. w Biurze Badań Stosunków Gospodarczych ZSRR, zorganizowanym przy GUS (od 15 XI t.r. działającym przy Min. Skarbu). Dn. 7 XII 1930 został prowizorycznym referendarzem w Wydz. Polityki Gospodarczo-Finansowej Min. Skarbu, a przez sześć miesięcy w r. 1931 pełnił funkcję zastępcy kierownika referatu handlu polsko-sowieckiego w Min. Przemysłu i Handlu. W tym okresie opublikował artykuły Prawa ekonomiczne i planowe regulowanie życia gospodarczego w Z.S.R.R. („Ekonomista” R. 30: 1930 t. 3) oraz Z.S.R.R. nad Pacyfikiem („Wschód” R. 3: 1931 nr 1–2). Należał do Klubu Gospodarki Narodowej, skupiającego młodych ekonomistów i od r. 1931 był członkiem redakcji jego dwutygodnika „Gospodarka Narodowa” (od października 1936 do kwietnia 1937 pełnił funkcję redaktora naczelnego tego periodyku). Od 10 XII 1932 pracował w Dep. Ceł Min. Skarbu, skąd 25 II 1933 przeszedł do Min. Przemysłu i Handlu (od 24 I 1934 jako radca). Równocześnie w l. 1933–4 wykładał politykę finansową, przemysłową i handlową ZSRR w Szkole Nauk Politycznych w Wilnie. Po objęciu jesienią 1935 Min. Skarbu przez Eugeniusza Kwiatkowskiego wrócił do tego resortu jako kierownik referatu inwestycji; z czasem został zastępcą naczelnika Wydz. Ekonomicznego, a 30 III 1937 objął stanowisko radcy. Od 14 VI 1938 był delegatem Min. Skarbu do Rady Ubezpieczeń Społecznych. Pod pseud. Jan Warecki ogłosił w „Polityce Narodów” cykl artykułów o ZSRR: Stalin w walce o władzę (T. 10: 1937 z. 1–2), Doktryna stalinizmu (T. 10: 1937 z. 4), Stalinowskie drogi Kominternu (T. 10: 1937 z. 5), Polityka zagraniczna Stalina (T. 11: 1938 z. 5) oraz Etapy sowieckiej polityki wewnętrznej (T. 12: 1938 z. 3). Ponadto w „Gospodarce Polskiej” opublikował artykuł Trzyletni plan inwestycyjny (R. 20: 1939 z. 1) na temat zaproponowanego przez Kwiatkowskiego planu gospodarczego na l. 1939–42.
Po wybuchu drugiej wojny światowej, we wrześniu 1939, opuścił S. wraz z rodziną Warszawę i zamieszkał na wsi. Następnie przedostał się do Francji, a po jej kapitulacji w czerwcu 1940 dotarł do Wielkiej Brytanii, osiedlając się w Szkocji, a potem w Anglii. Został członkiem organizacji «Zespół» i 17 II 1945 podpisał deklarację o jej połączeniu z organizacją «Sekretariat» w ugrupowanie Niepodległość i Demokracja (NiD). Wraz z Bronisławem Jedlewskim, Ryszardem Kiersnowskim i Zygmuntem Nagórskim (juniorem) przedłożył 24 IV t.r. z jej ramienia premierowi Tomaszowi Arciszewskiemu memoriał o potrzebie rozdzielenia zadań między emigracją a krajem. Był redaktorem jednodniówek z t.r.: „Niepodległość i Demokracja” z maja, w której opublikował artykuł San Francisco, oraz „Pół drogi do wolności” z czerwca, gdzie ogłosił artykuł Wzajemność. Wiosną t.r. został zastępcą naczelnika Wydz. Planowania w Min. Handlu i Żeglugi. Po wycofaniu przez mocarstwa zachodnie uznania rządowi RP na uchodźstwie, na drugim walnym zebraniu NiD (20–22 VII), ugrupowanie przyjęło nazwę Polski Ruch Wolnościowy «Niepodległość i Demokracja» (PRW NiD), a S. oraz Jan Dąbrowski zostali wybrani na wiceprzewodniczących Rady Naczelnej. Z czasem S. objął po Andrzeju Pomianie funkcję przewodniczącego Rady Naczelnej PRW NiD; w jego organie, londyńskiej „Trybunie”, publikował systematycznie od r. 1946 artykuły o ZSRR, organizacjach międzynarodowych i gospodarce. Pod pseud. S. Klinga ogłosił t.r. w Londynie broszury: Emigracja walczy dalej oraz Znaczenie zorganizowanego życia zbiorowego. We współautorstwie ze Stanisławem Gryziewiczem, pod wspólnym pseud. Stanisław Neczaj, wydał t.r. tamże pracę W tej walce chodzi o sprawę człowieka (list do przyjaciela). Jako Stanisław Klinga opublikował broszurę Sytuacja społeczna Polaków w Niemczech (Londyn 1947), a pod własnym nazwiskiem referat Polityka gospodarcza Z.S.R.R. (Londyn 1949). Od r. 1948 w londyńskim „Orle Białym” ogłaszał (pod pseud. Stanisław Klinga) cotygodniowe przeglądy wydarzeń politycznych i artykuły o polityce międzynarodowej. W l. 1949–50 wygłosił serię wykładów o aktualnej sytuacji w Polsce w ramach cyklu zorganizowanego przez Koło Londyn w Sali Polish Research Center. W l. 1960–6 pracował jako fotograf listów przewozowych na stacji towarowej Bricklayers Arms w Londynie. Na zwołanej z inicjatywy Egzekutywy Zjednoczenia Narodowego konferencji ekonomicznej w sprawach krajowych, obradującej 5–7 VI 1964 w Londynie, uczestniczył w dyskusji na temat metod planowania gospodarczego. W r. 1967 poparł ogłoszony w londyńskich „Wiadomościach” apel o solidarność z Izraelem. Zmarł 13 XII 1967 w Londynie, został pochowany w grobowcu rodzinnym w Polsce.
W zawartym 16 III 1929 w Katowicach małżeństwie z Jadwigą z Filipkowskich (1902–1985), bibliotekarką, uczestniczką trzeciego powstania śląskiego, następnie urzędniczką w Min. WRiOP, po drugiej wojnie światowej organizatorką sieci bibliotecznej w Polsce, miał S. dwie córki: Hannę (ur. 1929) i Wandę (ur. 1931), zamężną Stupnicką, profesora Inst. Podstawowych Problemów Techniki PAN.
Bibliografia wydawnictw Głównego Urzędu Statystycznego 1918–1968, W. 1968; Encyklopedia historii Drugiej Rzeczypospolitej, W. 1999 (hasło: „Gosp. Narod.”); Słown. pseudonimów, II, IV; Zawadzki K., Bibliografia czasopism warszawskich 1579–1984, W. 1996 II; – Bielawska K., Bibliotekarze polscy w bazie biobibliograficznej Biblioteki Jagiellońskiej, „Biul. B. Jag.” R. 48: 1998 nr 1–2 s. 183 (dot. żony); Ciołkoszowa L., Publicystyka, w: Literatura pol. na obczyźnie, II; Drozdowski M. M., Eugeniusz Kwiatkowski. Człowiek i dzieło, Kr. 1989; Friszke A., Życie polityczne emigracji, W. 1999 I; Gomoliszek J., Problemy młodego pokolenia emigrantów na łamach „Orła Białego” w latach 1946–1959, w: Młode pokolenie polskich emigrantów jego losy i problemy w XX wieku, Red. R. Sudziński, Włocławek 2004 s. 117; Habielski R., Życie społeczne i kulturalne emigracji, T. 3. Druga wielka emigracja 1945–1990, W. 1999; Juchnowski R., Rowmund Piłsudski 1903–1988. Koncepcje polityczne i społeczne, Wr. 2009; Kornat M., Bolszewizm, totalitaryzm, ewolucja. Początki sowietologii i studiów nad systemami totalitarnymi w Polsce, Kr. 2004; tenże, Polska kultura sowietologiczna 1930–1939, [b.m.w.] 2003; tenże, Polska szkoła sowietologiczna 1930–1939, Kr. 2003; Machcewicz P., Emigracja w polityce międzynarodowej, W. 1999 II; Radomyski J., Ugrupowania poza Radą Narodową na obczyźnie. Polski ruch wolnościowy „Niepodległość i Demokracja”, w: Materiały do dziejów polskiego uchodźstwa niepodległościowego. Kierownictwo obozu niepodległościowego na obczyźnie 1945–1990, Red. A. Szkuta, Londyn 1996 III; Radzik T., Śladkowski W., „Czwarta dzielnica” Polonia w walce o niepodległą, w: 1918–1944/45–1989. Do niepodległości. Wizje – drogi – spełnienie, Red. W. Wrzesiński, W. 1989; Sokołowski K., Czesław Bobrowski, „Gosp. Narod.” 1984 nr 1–2 s. 29–30; Trudzik A., Myśl społeczno-polityczna polskiego ruchu wolnościowego (PRW „NiD”) w latach 1945–1955, W. 2010; tenże, Polski ruch wolnościowy „Niepodległość i Demokracja” i jego organ prasowy „Trybuna”, W. 2009; tenże, Rola i znaczenie londyńskiej „Trybuny” (1945–1955), „Zesz. Prasoznawcze” R. 46: 2003 nr 3–4 s. 149, 161; Wolsza T., Za żelazną kurtyną. Europa środkowo-wschodnia, Związek Sowiecki i Józef Stalin w opiniach polskiej emigracji politycznej w Wielkiej Brytanii 1944/1945–1953, W. 2005; Zackiewicz G., Polska myśl polityczna wobec systemu radzieckiego 1918–1939, Kr. 2004; – Bobrowski C., Wspomnienia ze stulecia, L. 1985; Garliński J., Świat mojej pamięci, W. 1992; Jerzy Giedroyć, Melchior Wańkowicz. Listy 1945–1963, Oprac. A. Ziółkowska-Boehm, J. Krawczyk, W. 2002; Katelbach T., Rok złych wróżb (1943), Paryż 1950; Konferencja ekonomiczna w sprawach krajowych. Dylematy gospodarki polskiej, Londyn 1965; Lerski J. J., Emisariusz „Jur”, Londyn 1984; Poniatowski J., Wspomnienie o Zygmuncie Szemplińskim, „Orzeł Biały” 2000 z. 4 nr 1573; Rakowski J., Z piórem w mundurze. Francja–Szwajcaria 1940–1946, Paryż 1985; Sukiennicki W., Legenda i rzeczywistość. Wspomnienia i uwagi o dwudziestu latach uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie, Paryż 1967; Tołwiński S., Wspomnienia 1895–1939, W. 1970; Wolna Wszechnica Polska. Skład osobowy i spis wykładów na rok akademicki 1926/27, W. 1927 s. 13; toż za r. 1929/30, W. 1929 s. 15; Zarzębski T., Wspomnienie o Jadwidze Szemplińskiej, „Poradnik Bibliotekarza” R. 38: 1986 nr 5 s. 18; – „Pol. Gosp.” T. 10: 1929 cz. 1 s. 540; „Prawo i Ekon. Roczn. Wydz. Nauk Społ. i Ekon.” R. 1: 1928/9 s. 230, 232; „Wiadomości” (Londyn) R. 22: 1967 nr 32 (1114); – AAN: Zespół 10 sygn. 1336 (teczka osobowa S-ego); – Mater. Red. PSB: Dok. z B. Pol. w Londynie; – Informacje Agnieszki Jaskuły z W. na podstawie kwerendy w CAW (teczka personalna S-ego, sygn. 3684).
Agata Barzycka-Paździor